Het is met stip het meest gebruikte woord in teams: aanspreken. We moeten elkaar gewoon vaker aanspreken! En nog populairder: De leidinggevende/teamleider/directeur moet mensen aanspreken! Daaronder schuilt een hardnekkige misvatting: als de leider kritisch is, dan komen mensen in beweging. Helaas, pindakaas. Zo werkt het in de praktijk zelden.
Aanspreken = ik tegen jij
Wanneer je iemand aanspreekt, dan roep je diegene onherroepelijk ter verantwoording. Of je nu de baas bent of niet: bewust of onbewust plaatst de ‘aanspreker’ zichzelf boven de ‘aangesprokene’. Ik weet of doe het beter dan jij. Hoe goed het mogelijk ook bedoeld is, je komt vaak juist tegenover elkaar te staan. Het zet een gevoel aan van ik tegen jij in plaats van wij tegen het probleem.
Moet je vanaf nu dan alles maar over je kant laten gaan en nooit meer kritisch zijn? Natuurlijk niet. De kneep zit ‘m in drie letters. Stop met aanspreken en start met bespreken. Het is een wereld van verschil.
Bespreken = wij tegen het probleem
Welk gedoe je ook hebt: het ligt zelden aan één persoon. Niemand maakt er met opzet een zo groot mogelijke rotzooi van. Echt niet. Het ligt vrijwel altijd aan een onderliggend probleem. Je hoeft dus lang niet altijd op de man te spelen. Leg je gedoe op tafel en bespreek het met elkaar. De kunst is om dat op zo’n manier te doen dat je samen naar het probleem gaat kijken en dát gaat oplossen.
Je kunt Jan aanspreken, omdat hij steevast de stukken voor de vergadering te laat aanlevert. Of je kunt bespreken waarom je er last van hebt dat de stukken te laat zijn. Zijn jullie daardoor slecht voorbereid? Lopen de vergaderingen daardoor uit? Komen jullie niet toe aan wat belangrijk is voor jullie? Komt het wel vaker voor dat er iets te laat wordt aangeleverd? Wat is ervoor nodig om dát op te lossen? Mogelijk heeft Jan daarin óók iets te doen. En waarschijnlijk is er nog iets anders nodig.
Iedereen kan iets op tafel leggen. Iedereen mag gedoe beetpakken en bespreekbaar maken. Dat is niet voorbehouden aan de leider. Daar is ook geen eigenaarschap in het team voor nodig. Integendeel. Eérst starten met bespreken. Juist door zaken als team te gaan bespreken en oplossen gaat er beetje bij beetje steeds meer eigenaarschap en verbinding ontstaan. Het wordt steeds iets gemakkelijker om eerlijk te zijn, omdat teamleden ervaren dat er daarmee oplossingen ontstaan. Teamleden gaan elkaar helpen om (moeilijke) gesprekken te voeren.
Kun je je voorstellen voor hoeveel veiligheid dat zorgt? Hoe veiliger het is, hoe meer ideeën er ontstaan. Teams krijgen letterlijk zelf de knop in handen om te ontwikkelen. Dát zorgt voor beweging.